De whisky wereld en zijn jargon
De wereld van de whisky heeft zo zijn eigen jargon. Om een beetje mee te kunnen praten over whisky moet je de belangrijkste woorden
kennen. Hier is een opsomming van termen die je vaak tegen zult komen in de wereld van de whisky.
De whisky termen
American barrel Amerikaanse inhoudsmaat van een type vat; 173-191 liter
Angel’s share De hoeveelheid vloeistof (voornamelijk alcohol) die tijdens het rijpen door de wand van het vat verdampt. Gemiddeld bedraagt dit tussen de 1 en 2% per jaar
Beslag Mout vermengd met heet water in de mash tun (moutkuip)
Blended whisky Mengsel van malt- en grain whisky’s, afkomstig uit verschillende distilleerderijen
Bonded warehouse Warehouse waar de whisky ligt te rijpen waarover nog geen belasting is betaald
Bottelen Het overbrengen van drank uit het vat in de fles. Hierbij wordt meestal het alcoholpercentage teruggebracht naar 40, 43 of 46%
Bourbon Amerikaanse whiskey uit Kentucky. Moet minimaal 50% maisgestookte whisky bevatten
Butt Inhoudsmaat van het grootst gebruikte vat; 500 liter
Cask strength Whisky die is gebotteld op de oorspronkelijke sterkte (dus niet verdund)
Chill-filtering Het vlak voor het bottelen, afkoelen van de whisky tot nèt onder nul graden. Er ontstaat dan een troebeling die kan wordt weggefilterd. Dit voorkomt vertroebeling in het glas als ijs zou worden toegevoegd
Coffey Still Distilleerproces voor grain whisky volgens een volcontinu proces. Uitgevonden in 1831 door mr. Coffey
Corn Amerikaanse whiskey, voornamelijk gestookt van maïs
Draff Restant dat overblijft na het overzetten van de wort naar de eerste distilleerketel. Dit is ongeveer 25% van de oorspronkelijke massa en wordt geperst tot veevoeder
Dram Flinke Schotse borrel (whisky natuurlijk)
Excise Duty Britse belasting op alcohol
Feints Het laatste deel van het destillaat uit de destilleerketel dat veel water bevat. Dit deel wordt niet verder bewerkt maar teruggevoerd en opnieuw gedestilleerd. Ook wel naloop genoemd
Fermentatie Gistingsproces
Finishen Het, na het rijpingsproces, opnieuw laten rijpen in een ander type vat
Foreshot Het eerste deel van het distillaat uit de distilleerketel dat tè veel vluchtige stoffen bevat. Dit deel wordt niet verder bewerkt maar teruggevoerd en opnieuw gedistilleerd
Fresh spirit Eindproduct van de laatste distillatieketel, gereed om op vat te rijpen
Grain whisky Whisky die is gestookt van andere granen dan gerst (veelal maïs) in een volcontinu proces
Green malt Gerst wat wel is gekiemd, maar nog niet gedroogd
Grist Gemalen mout
Hogshead Inhoudsmaat van een type vat; ca. 275 liter, maar altijd tussen de 250 en 305 liter
Independent bottler Bedrijf dat vaten whisky opkoopt en onder eigen label (al dan niet voorzien van de naam van de distilleerder) op de markt brengt
Kiln Gebouw waarin zich de moutvloer bevindt, vaak herkenbaar aan één of meer schoorstenen met pagodevormig (koperen) afdakje
Lade Verbinding tussen een nabij gelegen rivier of meer die water naar de distilleerderij voert
Low wine Het gedestilleerde eindproduct na de eerste destillatie
Mash tun Mengkuip waarin gemalen mout met warm water wordt gemengd om wort te vormen
Malt (nl: mout) gerst dat enigszins is gekiemd
Malt whisky Mengsel van whisky’s die allen uitsluitend gerst als basisproduct hebben
Manager’s dram Managers van distilleerderijen produceren deze whisky als exclusief bewijs van hun kunnen
Marriage Rijpen van twee of meer verschillende whisky’s in één vat. Een fase tijdens het blenden
Mash tun Mengkuip
Middle cut Het middelste deel van het destillaat uit een destilleerketel. Alleen dit deel is geschikt voor verdere bewerking
Moonshining Het illegaal stoken van whisky. Dat werd vooral ‘snachts gedaan, vandaar de naam
Mout Zie: malt
Moutvloer Hier wordt de mout uitgespreid op de vloer waaronder (turf)vuur wordt gestookt. Door de warmte hiervan stopt het kiemproces en de rook trekt in de gemoute gerstekorrels
Naloop Zie: feints
New spirit Zie: fresh spirit
Nosing & Tasting (N&T) Whiskyproeverij
Octave Inhoudsmaat van een type vat; 45-68 liter
Patent still Zie: coffey still
Pipe Vat waarin eerder port heeft gerijpt. Inhoud 500 liter
Pot ale Residu wat overblijft in de ketel na de eerste distillatie. Dit bevat geen alcohol meer en wordt in geperste vorm gebruikt als veevoeder
Poteen Whiskey die vroeger in Ierland illegaal werd gestookt
Pot still Eerste destilleerketel
Proof Amerikaanse schaal waarop alcoholpercentage wordt weergegeven (100 Proof is 50%)
Pure malt Mengsel van uitsluitend malt whisky’s
Quarter Inhoudsmaat van een type vat; 127-159 liter
Refill cask Een whiskyvat dat al eerder is gebruikt voor het rijpen van whisky
Rye whiskey Amerikaanse whiskey die meer dan de helft uit gerst gestookte whiskey bevat
Single grain whisky Mengsel van grain whisky’s, gestookt van één graansoort, die afkomstig zijn van één distilleerderij en van één jaargang
Single malt whisky Mengsel van whisky’s die uitsluitend zijn gestookt van gemoute gerst, afkomstig uit één distilleerderij en van één jaargang
Single barrel Single malt whisky die uitsluitend uit één vat afkomstig is
Sour mash Fase in het distilleerproces, waarbij een deel van het vorige distilllaat wordt toegevoegd
Spent lees Afval van het distillaat
Spirit safe Door de belastingdienst verzegelde glazen kast waardoor de fresh spirit loopt. In deze kast wordt o.a. de productie gemeten
Spirit still Tweede (en evt. derde) distillatieketel
Tumbler Amerikaans type whiskyglas met een vlakke, dikke bodem, rechte wanden en een grote opening
Vatted malt Mengsel van malt whisky’s die samen opnieuw op vat zijn gebracht om na te rijpen
Vintage Jaargang van een destillatie
Warehouse Ruimte waar de vaten met de rijpende whisky liggen
Wash back Groot vat waarin het gemalen mout wordt vermengd met warm water en gist. Hierin vind het gisten plaats en wordt een soort bier (wash) gevormd
Whiskey Schrijfwijze voor whisky die niet uit Schotland afkomstig is
Worm Ronde, gedraaide koperen condensor die meestal is aangebracht aan de buitenzijde van het ketelhuis. Vaak bevind deze zich in een vat met koud (stromend) water
Wort Mengsel van gemalen gerst en warm water. Hier worden o.a. de suikers uit de gerst in het water opgelost alvorens te worden overgepompt in de wash back.